خانواده

ما تقریبا هر روز شخصیت افراد دور و برمان را توصیف و ارزیابی می­کنیم. شخصیت عبارتست از الگوهای خاص تفکر، احساسات و رفتارهایی که یک فرد را منحصر به ­فرد می­سازد، تشکیل شده است. شخصیت از درون فرد سرچشمه می­گیرد و در طول زندگی­ اش نسبتا بدون تغییر باقی می­ ماند. شخصیت ساختاری روانی است اما تحقیقات نشان می­دهد که تحت تاثیر فرآیندهای بیولوژیکی و نیازها قرار دارد. شخصیت نه تنها بر این که ما چگونه در یک مسیر حرکت می­کنیم و بر محیط­مان واکنش نشان می­دهیم تاثیر می­گذارد، بلکه باعث می­شود که با روش­های مشخص عمل کنیم. شخصیت نه تنها در رفتار نشان داده نمی­شود بلکه می­تواند در افکار، احساسات، روابط نزدیک و دیگر تعاملات اجتماعی ما نیز دیده شود. برای شناسایی شخصیت، آزمون­های روانی مختلفی وجود دارد. در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم با مدیریت دکتر احمد کربلایی، و با استفاده از کادری مجرب، انواع آزمون­های روانی شخصیت از شما گرفته خواهد شد و نمیرخ شخصیتی شما ترسیم خواهد شد. همچنین با تفسیر این آزمون­ها، به شما در شناخت بهتر ویژگی­های شخصیتی خود کمک خواهد شد.

در جامعه کنونی مشکلات خانواده و روابط حاکم بر اعضای خانواده تا آن اندازه اهمیت دارد که رشته­ای جدید به نام خانواده درمانی به ­وجود آمده است. خانواده درمانی مداخله ­ای است که بر تغییر تعاملات بین اعضای خانواده متمرکز است و در آن تلاش می­شود کارکرد خانواده به عنوان واحدی متشکل از تک­تک اعضای خانواده بهبود یابد. خانواده از مشکلات متعددی همچون اختلافات زناشویی، مشکل در ارتباط با فرزند نوجوان، افت تحصیلی فرزندان، ازدواج فرزندان، اعتیاد یکی از والدین، مشکلات رفتاری فرزندان خردسال، مشکلات اخلاقی والدین و یا فرزندان و یا غیره رنج می­برند. در خانواده­درمانی هدف درمانگر، شناسایی مشکل، بررسی روابط بین اعضای خانواده، بررسی نقش و وظایف اعضای خانواده نهایتا تغییر ساختار خانواده با استفاده از تکنیک موجود و تخصصی است. اختلافات زناشویی یکی از مشکلاتی است که خانواده امکان دارد از آن رنج برد. لذا شاخه ­ای از خانواده ­درمانی به نام زوج­ درمانی به ­وجود آمد.

در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم به مدیریت دکتر احمد کربلایی و با استفاده از مشاورانی مجرب، به خانواده کمک خواهد شد تا مسایل خود را در ساختار خانواده حل نمایند و به پویایی بیشتر سیستم خانواده کمک کنند.

ازدواج تولد اختیاری است و فرد به اختیار خود تصمیم به تشکیل زندگی مشترک می­گیرد. انسان­ها از یکدیگر شناخت کافی ندارند، بنابراین به منظور دستیابی به این شناخت برای ازدواج به کمک مشاور نیاز داریم. محققان معتقدند که مشاوره قبل از ازدواج آن­قدر اهمیت دارد که انسان برای آن وقت بگذارد. مشاوره قبل از ازدواج اگر بر اساس معیارها و شرایط مناسب انجام شود و فرد مشاوره­دهنده از آگاهی و اطلاعات کافی برخوردار باشد، به دو طرف کمک زیادی خواهد کرد. بنابراین دو نفری که برای مشاوره مراجعه می­کنند، باید با صداقت کامل مسایل خود را با مشاور در میان بگذارند و به عبارتی تسلیم مشاور باشند و به این نکته توجه داشته باشند که مشاوران هیچ­گاه توصیه به ازدواج نمی­کنند، همان­طور که توصیه به طلاق نمی­کنند.

در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم واقع در میدان ونک به مدیریت دکتر احمد کربلایی و با استفاده از کادری مجرب، به افرادی که قصد ازدواج دارند، کمک خواهد شد تا شناخت بهتری از خصوصیات همسر آینده خود داشته باشند و بتوانند با آمادگی بیشتری زندگی مشترک خود را شروع نمایند.

دنیای ما روز ­به ­روز پیچیده­ تر و ماشینی ­تر می­شود. همه چیز تخصصی شده و روابط آدمها نیز تحت تاثیر تکنولوژی قرار گرفته است. پا به­ پای رشد علمی در تهیه و رشد امکانات و شرایط مختلف زندگی، روان­شناسان و مشاوران در طی سال­های گذشته با تحقیقات و بررسی توانایی­ های انسان به یافته ­های باارزشی دست­یافته ­اند که به انسان کمک می­کند، در کنار رفاه ظاهری و رشد امکانات زندگی، بتواند درگیری­های ذهنی خود را حل کرده و در آرامش قرار گیرد. مهارت­های زندگی توانایی­ هایی هستند که به ما کمک می­کنند تا در موقعیت­ های مختلف، عاقلانه و صحیح رفتار کنیم به ­طوری که آرامش داشته باشیم، لذت ببریم و در عین حال با دیگران ارتباط سازگارانه و مفیدی برقرار کنیم و بدون توسل به خشونت یا خودمحوری بتوانیم مسایل پیش­آمده را حل نماییم و ضمن کسب موفقیت در زندگی احساس شادمانی داشته باشیم.

ده مهارت زندگی که سازمان بهداشت جهانی مشخص نموده است عبارتند از:

1. مهارت­های خودآگاهی
2. مهارت همدلی
3. مهارت روابط بین­فردی
4. مهارت ارتباط موثر
5. مهارت مقابله با استرس
6. مهارت مدیریت بر هیجان
7. مهارت حل­ مساله
8. مهارت تصمیم ­گیری
9. مهارت تفکر خلاق
10. مهارت تفکر نقادانه

در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم به مدیریت دکتر احمد کربلاییو با استفاده از روان­شناسانی مجرب، این مهارت­ها به مراجعان آموزش داده خواهد شد. همچنین دانشجویان و سایر افراد نیز می­توانند با شرکت در کلاس­های کارگاهی مهارت­های زندگی که در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم برگزار می­شود، شیوه ­های مقابله موثر با مشکلات را تمرین کنند و آرامش بیشتری در زندگی تجربه کنند.

درمان شناختی-رفتاری رویکردی است مبتنی بر عقل سلیم که بر دو اصل بنیادی استوار است: نخست، این­که شناختواره های ما اثری کنترل­ کننده بر هیجان­ها و رفتار ما دارند؛ و دوم، این­که چگونگی عملکرد یا رفتار ما اثری قوی در الگوهای فکری و هیجان­های ما می­گذارند. دالایی لاما در کتاب اخلاق برای هزاره جدید (۱۹۹۹) خاطر نشان می­سازد که “اگر ما بتوانیم تغییر گرایشی در افکار و هیجان­های خود ایجاد کنیم و سازمان­بندی جدیدی در رفتار خود پدید بیاوریم، نه تنها می­توانیم با درد و رنج راحت­تر مقابله کنیم، بلکه می­توانیم در درجه اول، از ایجاد درد و رنج پیش­گیری کنیم. این دیدگاه که ایجاد یک سبک سالم در تفکر می­تواند پریشانی را گم کند و یا احساس آسایش و خوشبختی بهتری پدید بیاورد، موضوع متداول و مشترکی در بسیاری از نسل­ها و فرهنگ­ها بوده است.

ارون ت. بک، نخستین کسی بود که به طور کامل در مورد کاربرد مداخله­های شناختی و رفتاری در اختلال­های هیجانی، نظریه­ها و روش­هایی وضع کرد. او اگرچه از مفاهیم روانکاوی فاصله گرفت، اما خاطر نشان کرد که نظریه­های شناختی او از روانکاوهای پس از فروید از قبیل آدلر، هورنای و سالیوان اثر پذیرفته است. در رویکرد شناختی-رفتاری، پردازش شناختی نقشی محوری بر عهده دارد، چرا که انسان­ها پیوسته اهمیت رویدادهای محیط اطراف و درون خود را مورد ارزیابی قرار می­دهند (مانند رویدادهای پرفشار، گرفتن فیدبک یا نگرفتن بازخورد از دیگران، خاطرات رویدادها از گذشته، وظایف محوله، احساس­های جسمی). شناخت­واره­ها اغلب با واکنش­های هیجانی همراه­اند.

متخصصان شناختی-رفتاری در عین حال متوجه­اند که در شکل­گیری و درمان اختلال­های روانی، تعامل­های پیچیده­ای بین فرآیندهای زیست­شناختی (مانند وراثت، کارکردهای نوروترنسمیتری، ساختار مغز و دستگاه عصبی-غددی)، تاثیرات محیطی و بین­فردی، و عناصر شناختی-رفتاری وجود دارد. در مدل درمان شناختی-رفتاری فرض بر آن است که تغییرات شناختی و رفتاری، از طریق فرآیندهای زیستی تنظیم می­شوند و این­که داروهای روان­گردان و سایر داروهای زیستی، در شناخت­واره اثر می­گذارند.

در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم به مدیریت دکتر احمد کربلاییو با استفاده از روان­درمانگرانی مجرب، با استفاده از روش­های شناختی-رفتاری، به مراجعان کمک خواهد شد تا با رویکردی مساله محور به مشکلات خود بنگرند و در رفع اختلالات اضطرابی، افسردگی، وسواس، مشکلات رفتاری، مسایل کودک و نوجوان و ….. به آنها کمک خواهد شد.

تمام درمانها تلاش میکنند تا عواملی را که تصور می‌شود زیربنای مشکلات درمان جویان است، تغییر دهند یا بهبود بخشند ولی چگونگی این کار میتواند خیلی متفاوت باشد.  رفتار درمانی دیالکتیکی را مارشا لینهان در سال ۱۹۹۳ از یک سری تلاش های شکست خورده برای استفاده از پروتکل های رفتار درمانی شناختی برای درمان جویان خودکشی مزمن و افراد دچار اختلال شخصیت مرزی به وجود آورد.  لینهان متوجه شد برخلاف اینکه بعضی از تکنیک های شناختی رفتاری برای این افراد موثر بودند،  ولی فنون دیگر به خاطر تاکید دائمی شان روی تغییر تاثیری بر درمان جویان نداشت.  درمان جویان احساس میکردند میزان رنجشان نادیده گرفته میشود.  بنابراین درمان را رها کرده،  خسته و دلزده میشدند و کار را متوقف میکردند.  تیم تحقیقاتی لینهان نتیجه گرفت که با تاکید مداوم روی تغییر،  درمانجویان احساس میکنند که درمان گران نه تنها رفتارهای مشکل آفرین آنها، بلکه هویتشان را بی اعتبار میکنند.  برای اینکه درمان جویان و درمانگر بتوانند روی مشکلات کار کنند،  باید مشخص سازند که چگونه میتوان هر دو موضوع پذیرش و تغییر را به صورت همزمان در درمان مراعات کرد.  تلاش برای تغییر هر تجربه دردناک باید با تلاش برابر برای یادگیری پذیرش درد اجتناب ناپذیر زندگی به حالت تعادل درآید.

باید ترکیبی از پذیرش و تغییر وارد درمان شود.  چگونه میتوان دو قطب متضاد را کنار هم قرار داد و ترکیب آن را به کار برد و از “تز” و “آنتی تز” به “سنتز” رسید. اصولا این ضرورت “سنتز”  یا ترکیب بود که به استفاده از واژه دیالکتیکی برای این شیوه درمانی منتهی شد.

یک اصل دیالکتیکی بسیار مهم این است که تمام مسائل تضادهایی درونشان دارند.  انسان از همان روز نخست با این دیالکتیک ها روبروست و پیوسته در تلاش است تا راهی برای رهایی پیدا کند.  چه زیبا میگوید شهریار :

با عقل آب عشق به یک جو نمیرود

بیچاره من که ساخته از آب و آتشم

زندگی مجموعه ای از دیالکتیک هاست که میتواند ما را دچار تعارض کند.  نتیجه تعارض هم یا اجتناب است یا افتادن در دام مشکلات روان شناختی که هر کدام از اینها میتواند ما را از زندگی که ارزش زیستن داشته باشد،  دور سازد.  رفتار درمانی دیالکتیکی به شیوه ای هنرمندانه بین این نیازهای متعارض آشتی برقرار میکند و باعث پویایی بیشتر درمان جویان و تلاش آنها برای ساخت زندگی شان میشود.

به این ترتیب لینهان در سال ۱۹۹۳ با گنجاندن فنون درمان شناختی رفتاری همراه با ترکیبی از مفاهیم پذیرش بنیادین،  فنون مراقبه و ذهن آگاهی برگرفته از آیین های شرقی و سازش با دیالکتیک ها باعث متولد شدن رفتار درمانی دیالکتیکی شد.  پس از اجرای موفقیت آمیز برای درمان اختلال شخصیت مرزی و افراد با رفتارهای خودکشی گرایی،  لینهان شروع به گسترش و معرفی برنامه درمانی خود برای کار روی سایر اختلالات کرد و به این ترتیب بود که اکنون رفتار درمانی دیالکتیکی یکی از درمان های موج سوم روان شناختی معرفی میشود.

این درمان نظریه ای مبتنی بر مهارت است و به عنوان درمانی حمایت گرانه که مستلزم ارتباطی قوی بین درمان جو و درمانگر است،  ارائه میشود.

مک کی،  وود و برنتلی (۲۰۰۷) چهار دسته مهارت اصلی رفتار درمانی دیالکتیکی را به این صورت دسته بندی میکنند :

1. تحمل درماندگی :با ارائه راهکارهای جدید برای تعدیل آثار شرایط ناراحت کننده و افزایش انعطاف پذیری روان شناختی به افراد کمک می‌کند تا بهتر با تجربه های دردناک زندگی کنار بیایند.
2. ذهن آگاهی: به افراد کمک می‌کند تا بجای تمرکز روی تجربه های دردناک گذشته یا اتفاق های وحشتناک احتمالی آینده،  لحظه فعلی را كامل تر تجربه کنند.  ذهن آگاهی ابزار غلبه بر قضاوت های همیشگی و منفی درباره خود را در اختیار قرار میدهد.
3. مهارت های تنظیم هیجان :به افراد کمک می‌کند تا هيجان های خود را دقیق تر تشخیص دهند و سپس هر هیجانی را بدون ناتوان شدن با آن بررسی کنند.  هدف این مهارت،  تعدیل هیجان ها بدون داشتن رفتاری مخرب است.
4. اثربخشی میان فردی: مهارتی است که در آن ابزاری جدید برای بیان نظرها و نیازها،  تعیین محدودیت و بحث درباره راه حل مشکلات،  در اختیار میگذارد  و تمام آنها ضمن حمایت از روابط و رفتاری محترمانه با سایرین انجام میشود.

با این وجود،  همان طور که خود لینهان اذعان دارد،  رفتار درمانی دیالکتیکی درمانی معجزه آسا و مشکل گشای تمام دردها نیست.  این درمان نیز مانند سایر درمان های دیگر،  محدودیت هایی دارد که که هنگام کار باید آنها را مدنظر قرار داد.  رندی کرجر (۲۰۰۸) درباره رفتاردرمانی دیالکتیکی میگوید :رفتار درمانی دیالکتیکی برای افرادی مناسب است که بیماری شان را قبول دارند،  میخواهند در مورد آن یاد بگیرند و برای درمان سخت تلاش می کنند.

در مرکز مشاوره تخصصی لقمان حکیم، از رفتاردرمانی دیالکتیکی برای مقابله موثر درمانجویان با مشکلاتشان استفاده میشود و مهارت­های این روش درمانی به درمانجویان آموزش داده می­شود.

برگرفته از مقدمه کتاب رفتار درمانی دیالکتیکی برای افسردگی و اضطراب،  ترجمه دکتر  احمد کربلایی و دکتر طاهره باغانی.